Veldproeven genetisch gemanipuleerd katoen gaan in vlammen op en Monsanto kantoren worden bezet. Indiase boer(inn)enbewegingen als de KRRS (tien miljoen aanhangers) voeren een radicale strijd tegen de invloed van multinationals op hun leven. De Wereldhandelsorganisatie WTO ligt ook onder vuur van de KRRS omdat de WTO landen dwingt hun markten te openen voor (producten van) multinationals. De KRRS "cremeert" nu proefvelden in India van de Amerikaanse biotech-gigant Monsanto. "We gaan ze het land uitzetten. Dat is niet zo moeilijk", zei Prof Nanjundaswamy, voorzitter van de KRRS, toen hij eind oktober in Nederland was. De KRRS roept activisten in andere landen op ook acties tegen Monsanto te voeren. Monsanto kocht de laatste twee jaar een aantal belangrijke zaaigoedbedrijven op en heeft nu 85 % van de markt voor katoenzaad in de VS in handen. Ook op wereldschaal heeft Monsanto zich een dominante positie in de markt voor katoenzaad verworven. De genetisch gemanipuleerde soja die in 60% van de voedingsmiddelen in Europese supermarkten verwerkt zit, is eveneens van Monsanto.
De Indiase boer(inn)enbeweging KRRS verklaarde vrijdag 27-11-1998 officieel de oorlog aan Monsanto, met name aan de zogenaamde Terminator Technology waarop Monsanto patent bezit. Professor M. Nanjundaswamy, President of the Karnataka Rajya Raitha Sangha (KRRS), stelde 25-11-98 een ultimatum aan de regering van Karnataka: binnen 24 uur moest iedere toestemming voor veldproeven met Monsanto's zogenaamde Bollgard cotton ingetrokken worden. Anders zou de KRRS de drie proefvelden in Karnataka in brand steken. Zaterdag 28 november staken zestig mensen van de KRRS, met toestemming van de eigenaar van het land, een proefveld van Monsanto in brand; het einde van de test van genetisch gemanipuleerd zogenaamd bt-katoen.
Op 2-12-1998 werd wederom een veld van Monsanto, in Karnataka, (het gebied van de KRRS) in brand gestoken, door meer dan 200 KRRS aanhangers. In Bannikalu Village vond de actie plaats ondanks zwaar politie-toezicht. De boer op wiens land de veldproef plaatsvond was het eens met de actie en nam er zelfs aan deel!
Monsanto voelt zich ondertussen in het nauw gedreven. Het bedrijf vroeg de rechtbank in Bangalore om een soort straatverbod voor de KRRS. Demonstreren, vlammende speeches houden, of anderszins agiteren tegen Monsanto, moet verboden worden binnen een straal van 500 meter rond het Plaintiff R&D laboratorium van Monsanto, evenals rond het Indian Institute of Science, zo eiste het Amerikaanse biotech-bedrijf.
De derde veldproef in Karnataka kan niet met toestemming van de eigenaar gecremeerd worden. De eigenaar zegt zeer tevreden te zijn met de opbrengst van de katoen.
In een andere zuidelijke deelstaat, Andrha Pradesh (AP), bestormden op 1 december aanhangers van de Rythu Sangham (Boeren Associatie) van Andrha Pradesh een kantoor van Monsanto in de hoofdstad Hyderabad. Later trokken aanhangers van de Boeren Associatie een veldproef van Monsanto's Bt-katoen uit de grond in het dorp Vururgonda. De overheid van Andrha Pradesh heeft, onder druk van de acties, alle veldproeven die Monsanto in zes dorpen in de
deelstaat uitvoert beeindigd. Boeren en wetenschappers van Andrha Pradesh hielden op 13 december een bijeenkomst om de campagne te intensiveren. In de komende drie maanden zullen vele publieke hoorzittingen georganiseerd worden over genetische manipulatie.
bacillus thuringiensis, hoop of ondergang van milieu-vriendelijker gewasbescherming?
Bacillus thuringiensis, in de wandelgangen afgekort tot Bt, is een bacterie die een voor insecten giftige stof aanmaakt. Biotech-bedrijven zetten genen die verantwoordelijk worden gehouden voor de aanmaak van dit gif over in gewassen. Als deze genetische manipulatie aanslaat in een gewas, produceert het zijn eigen dodelijke gif en beschermt het gewas zo tegen vraat. Voorwaar een prachtig milieuvriendelijk gewas beschermingsmiddel! Helaas, de landbouwpraktijk zit anders in elkaar. Bijvoorbeeld Monsanto's Bt-katoen, maakt constant het gif aan, waardoor het effect ervan op vraat-insecten verloren gaat. Binnen een paar jaar, zo verwachten
gentech-critici en verschillende landbouwdeskundigen, zullen de eerste Bt-resistente insecten gesignaleerd worden. Triest voor de biologische landbouw die de ongemanipuleerde bacillus thuringiensis al decennia gebruikt, maar met grote omzichtigheid om resistentie bij insecten te voorkomen. Een in potentie nuttig middel vervalt door kortzichtige biotech-ingrepen. Toch verwachten biotech-bedrijven veel van Bt. Het Duitse biotechbedrijf AgrEvo betaalde in augustus 1996 bijna een miljard gulden voor Plant Genetics Systems (PGS), een Vlaams biotechbedrijfje dat in zijn tienjarig bestaan alleen nog maar verlies boekte, maar een aantal belangrijke van de 482 patenten op toepassing van Bt-genen bezit. Volgens Robin Jenkins, die werkt aan een studie van socio-economische gevolgen van Bt, is het echter 'quite likely’ dat de biotechnologie-industrie uiteindelijk verlies zal leiden op haar Bt-investeringen. In Seedling, het blad van de zeer gedegen en kritische organisatie GRAIN, schrijft hij: "Duurzaam gebruik van effectieve biopesticides (Bt, JB) is niet te verenigen met vrije markt-economie". De eerste Bt-producten zijn op de Amerikaanse markt, maar ontmoeten weerstand in Europa. In februari 1998 stonden Franse boeren terecht wegens het openlijk aanvallen van een opslagloods met Bt-mais-zaaigoed van het Zwitserse agro-farma concern Novartis (een fusie van Ciba Geigy en Sandoz). Oostenrijk en Luxemburg weigeren al twee jaar deze mais toe te laten, ook al staan ze onder zware druk van de Europese Commissie. Die voelt de hete adem van de WTO in de nek. Onder de WTO regels mag de EU import van in Amerika goedgekeurde producten niet weigeren (dit zou een ongeoorloofde handelsbarriere zijn). Weigeren kan alleen als de EU wetenschappelijk aantoont dat er gezondheids- of milieugevaren kleven aan introductie van de mais. Deze wetenschappelijke bewijzen zouden dan overtuigender moeten zijn dan het wetenschappelijk onderzoek dat de Amerikaanse toelatingsautoriteit FDA al deed. Nu lidstaten van de EU halsstarrig de invoer van Novartis mais uit Amerika weigeren lopen zij het risico door de VS voor de Vrijhandelsrechtbank van de WTO gesleept worden.
Jeroen Breekveldt, medewerker NoGen en redacteur van het tijdschrift BioBrief. (infocent@wnet.bos.nl)