Op de site van Corporate Watch is ook veel informatie te vinden over het proces van globalisering en over de rol van veel multinationale bedrijven.Door het ontstaan van sneller en goedkoper transport, vele vormen van telecommunicatie en een, vrijwel altijd in de geschiedening aanwezige, drang tot groei en uitbreiding zijn steeds meer processen zich op een grotere schaal af gaan spelen. In veel gevallen is dit tegenwoordig op wereldschaal ofwel globaal. De term globalisering is nog niet zo lang geleden in de wetenschap geïntroduceerd. De Amerikaanse socioloog Roland Robertson ziet vooral de Tweede Wereldoorlog en de nasleep daarvan als beginpunt van het globaliseringsproces. De oorlog resulteerde in de 'vorming' van de Derde Wereld, diverse internationale, transnationale en supranationale instituties (denk aan de Verenigde Naties) en verschillende pogingen om de 'wereld-economie' te coördineren.
(lees verder over de verschilende facetten van de term globalisering)
economische globalisering, internationale verdragen, monetaire instellingen, lobbygroepen, links
Economische globalisering
Het onderdeel van globalisering dat het meeste problemen veroorzaakt is de economische globalisering. Hierbij kan misschien beter gesproken worden over de liberalisering van de markt. Jaarlijks verbruikt de rijkste 20% van de wereldbevolking meer dan 85% van de grondstoffen op de wereld. De overige 80% moet zich met minder dan 15% van de hulpbronnen zien te redden. Door de globalisering van de economie wordt dit proces de laatste jaren verscherpt. Economische globalisering houdt in dat landen over de gehele wereld worden gedwongen om hun lokale en nationale economie open te stellen en op te laten gaan in de wereldmarkt. Volgens voorstanders leidt dit op termijn tot een grotere welvaart voor iedereen. Meer waarschijnlijk is econnomische globalisering vooral in het voordeel van een handjevol gigantische multinationale ondernemingen, beleggingsfondsen en dat deel van de bevolking dat voldoende aandelen bezit. Zij beheersen een groot deel van de wereldmarkt en krijgen meer en meer vrij spel om hun winsten te vergroten. De macht en rijkdom op deze aarde komt steeds meer in handen van een kleine elite. De gevolgen daarvan zijn onder meer afbraak van sociale rechten, groeiende armoede en onzekerheid, versnelde milieuvernietiging, en een verscherping van de ongelijkwaardige verhoudingen tussen mannen en vrouwen. Globalisering van de economie ontstaat niet vanzelf. Hier spelen diverse krachten een rol; Internationale verdragen tussen landen, Monetaire instellingen en lobbygroepen van het bedrijfsleven.
economische globalisering, internationale verdragen, monetaire instellingen, lobbygroepen, links
Internationale onderhandelingen en verdragen
Er bestaan vele verschillende verbanden tussen landen. Veel afspraken worden gemaakt tussen twee landen, dat heet dan bilateraal. Verder zijn er onderhandelingen en verdragen tussen merdere landen; multilateraal. Een aantal belangrijke worden hieronder besproken:
De WTO
Wereldhandelsorganisatie (WTO) is een organisatie die als opvolger van de GATT als doel heeft de internationale handel te bevorderen en te liberaliseren. Bij de WTO zijn 132 landen aangesloten wat breder is dan de meeste andere onderhandelingen.
Op dit moment maakt de WTO zich op voor de Millenniumronde; Hierin wordt gesproken over het herzien van verdragen over het intellectueel eigendom (in 1999) over over het verder liberaliseren van diensten (in 2000) en de landbouw (in 2001). Deze onderhandelingen worden dus onafhankelijk en afzonderlijk van elkaar gevoerd. Hier door valt te verwachten dat landen die kritisch tegenover het totaal liberaliseringspakket van het MAI (en het MIA: met het MAI vergelijkbare onderhandelingen binnen de WTO) staan makkelijker tegen elkaar uit te spelen zijn.
Lees verder over de WTO en de problemen die het beleid van de WTO op diverse terreinen veroorzaakt.
Transatlantic Economic Partnership (TEP)
Het Transatlantic Economic Partnership is, zoals de naam al doet vermoeden, een overleg tussen Noord Amerika en West Europa. In dit kader wordt nu gewerkt aan een op het MAI lijken akkoord tussen die landen.
G7 (G8)
De G7 is in 1975 ontstaan als een overlegclub over louter economische vraagstukken. Intussen is de G7, nu Top van Acht, uigegroeid tot een breed beraad dat praktisch alle wereldproblemen aanpakt.
In 1975 nam de Franse president Giscard d'Estaing het initiatief tot een informele bijeenkomst 'bij de haard' in Rambouillet, met de leiders van de zeven belangrijkste industrielanden (de VS, Canada, Japan, Duitsland, Engeland, Frankrijk en Italië). Aanleiding was de onzekerheid over de wisselkoersen, nadat de koppeling van de dollar aan het goud was losgelaten. Ook de gevolgen van de eerste oliecrisis vroegen om overleg. De gesprekken hadden een zuiver economisch karakter.
De agenda werd in de loop der jaren steeds breder. Ook handelsbetrekkingen en economische relaties met ontwikkelingslanden werden onderwerp van gesprek. In 1991 mocht Sovjet-president Gorbatsjov op eigen verzoek aanzitten aan het ontbijt, om te pleiten voor financiële hulp. Op dit moment doet Rusland mee als bijna volwaardige deelnemer, aan wat daarom The Summit of the Eight heet. (tekst van de site Economie voor jou van het NRC.)
Meer informatie over de komende G8-top en de acties die voor dat weekend worden georganiseerd, is de vinden op een speciale site voor de 18e juni: http://www.gn.apc.org/june18/
OESO (OECD)
De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO of OECD in het engels) werd in 1948 opgericht als samenwerkingsorgaan tussen zeventien Europese landen en had als taak te adviseren bij het verdelen van de Amerikaanse Marshall-hulp. Later zijn de werkzaamheden en het karakter van de OESE sterk veranderd. De OESE bestaat uit 29 rijkste landen; naast de landen van de EU zijn dit Zwitserland, Noorwegen, IJsland, Tsjechië, Hongarije, Polen, Turkije, Mexico, de VS, Canada, Japan, Zuid Korea, Australië en Nieuw Zeeland. Officieel is de taak van veranderde OESO nu als volgt samen te vatten:
Ook al wordt de OESE vaak omschreven als een intergouvernemetele denktank, ze is in feite meer dan dat. De lidstaten zenden experts en beleidsmakers uit om deel te nemen aan gespecialiseerde groepen en comités over naar schatting 200 onderwerpen. Dergelijke discussies resulteren vaak in formele akkoorden en overeenkomsten in gebieden zoals internationale investeringen, kapitaalverschuivingen en milieubepalingen.
Ook de onderhandelingen voor de Multilateraal Akkoord inzake Investeringen (MAI) vonden de afgelopen jaren binnen de OESE plaats. Het hoofddoel van het MAI is het zoveelmogelijk opheffen van van belemmeringen voor buitenlandse investeringen. De huidige ontwerptekst voor het akkoord vormt een vrijbrief voor multinationale ondernemingen om ongebreideld hun gang te gaan en het beleid van lokale en nationale overheden te dicteren. Er ontstond veel meer verzet tegen het plan dan de onderhandelaars in eerste instantie hadden verwacht en de onderhandelingen zijn op het moment vrijwel vastgelopen. Er bestaat een kans dat ze binnen de WTO worden voortgezet.
FAO
UNCATAD
Ontwvredenheid bij ontwikkelingslanden over GATT-onderhandelingen heeft in 1964 geleid tot de oprichting van de United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD). De resultaten van de vierjaarlijkse conferenties zijn erg gering geweest, omdat de tegenstellingen tussen de arme en rijke landen te groot waren en de vergadering geen bindende voorschriften kan opleggen. De rijke landen zien de UNCTAD vooral als een discussieforum.
Een van de dingen die in het kader van de UNTAD zijn afgesproken is dat rijke landen 1% van hun nationaal produkt als ontwikkelingshulp zullen afstaan. Vrijwel geen enkel rijk land houdt zich echter aan deze waarde.
economische globalisering, internationale verdragen, IMF en Wereldbank, lobbygroepen, links
IMF en Wereldbank
De belangrijkste doelstellingen van het IMF (Internationaal Monetair Fonds) en de Wereldbank zijn het stimuleren van de groei van de internationale economie en de vrije wereldhandel. Deze groei gaat gepaard met een toenemende productie en de stroom van goederen van landen in het Zuiden naar landen in het Noorden. Een ontwikkeling die maar moeilijk 'duurzaam' genoemd kan worden, die ten kosten gaat van het milieu en de ongelijke verhoudingen tussen landen vergroot.
Het beleid van de het IMF en de Wereldbank tegenover de ontwikkelingslanden is gericht op de integratie van deze landen in de wereldeconomie. Dat gebeurt onder andere door het aantrekken van buitenlandse investeringen en de liberalisering van de handel. Ontwikkelingslanden hebben maar weinig te zeggen over dit beleid door de ondemocratische stemverhoudingen binnen het IMF en de Wereldbank.
De aanpassingsprogramma's van het IMF en de Wereldbank dwingen ontwikkelingslanden ondermeer tot bezuinigingenop de sociale uitgaven en het afschaffen van subsidies op bijvoorbeeld brood, gezondheidszorg en openbaar vervoer. Met het geld van de Wereldbank zijn talloze ontwikkelingsprojecten opgezet, waarvan vele ten koste gingen van mens en milieu. Daarnaast is het IMF een belangrijk instrument van Westerse banken om zich van de terugbetaling van uitstaande schulden te verzekeren.
De Wereldbank en het IMF waren tot enige tijd geleden in hetzelfde gebouw gevestigd in Washington D.C. Nu zijn ze ieder in een gebouw gevestigd, aan dezelfde straat enkele honderden meters van het Witte Huis. Het belangrijkste verschil tussen de twee is dat het IMF ontworpen is om het internationale monetaire stelsel te beheren en te controleren, terwijl de Wereldbankprimair een ontwikkelingsbank is die geld uitleent aan landen.
(tekst uit folder van A SEED Nederland)
economische globalisering, internationale verdragen, IMF en Wereldbank, lobbygroepen, links
lobbygroepen
Naast de regeringen heeft ook het bedrijfsleven een aantal bijeenkomsten op mondiaal, of in elk geval internationaal, niveau. Deze organisaties zijn vooral bedoeld voor een sterke lobby van multinationals en andere delen van het bedrijfsleven. Zij stellen alles in het werk om de nationale regeringsleiders en onderhandelaard te overtuigens van een verdergaande liberalisering van de markt. Voorbeelden van dit soort clubs zijn World Economic Forum, een club van duizendzestig multinationals die zich zeer sterk inzet voor een verdergaande globalisering van de economie en de Transatlantic Business Dialogue (TABD). De TABD is opgericht in 1995. Het is een internationaal forum dat eens per jaar bijeenkomt en waar op hoog niveau afgevaardigden van het bedrijfsleven en overheden het eens proberen te worden over concrete politieke plannen. Sinds het begin heeft het TABD druk uitgeoefend voor meer deregulering en liberalisatie in alle economische sectoren.
Meer informatie is te vinden bij de site van Corporate Europe Observatory over de TABD.
International Chamber (ICC)
economische globalisering, internationale verdragen, IMF en Werledbank, lobbygroepen, links
links:
Veel informatie over globalisering en andere economische onderwerpen is te vinden op de volgende site's:
De site van Third World Network bevat zeer veel informatie die verband houdt met de Inter Continental Caravan; over globalisering en economische liberalisering, biotechnologie, patenten, milieu, maar bijvoorbeeld ook over gezondheidszorg, de positie van de vrouw en mensenrechten. Adres: www.twnside.org.sg
Op de site van Eurodusnie staan veel artikelen over globalisering: http://stad.dsl.nl/~robbel/
Erg veel informatie over globalisering is te vinden op de homepage van Corporate Europe Observatory (CEO). Dit is een vrijwilligers-organisatie in Amsterdam die is opzet om de activiteiten van Europese bedrijven en hun lobby-groepen kritisch in de gaten te houden en hier over te publiceren. http://www.xs4all.nl/~ceo/i
Wat is 'Neoliberalisme? Een korte definitie voor activisten. Stuk van de site van Corporate Watch, Geschreven door Elizabeth Martinez and Arnoldo Garcia.
Grassroots Globalisation. Een artikel van Johua Karliner dat is overgenomen van de site van Corporate Watch. Grassroot organisaties in de hele wereld moeten samenwerken om effectief actie te kunnen voeren tegen de wereldwijze problemen van dit moment.
Op de site van Corporate Watch is ook veel informatie te vinden over het proces van globalisering en over de rol van veel multinationale bedrijven.
Het International Centre for Trade and Sustionable Development (ICTSD) wil zorgen voor meer kennis over en begrip voor problemen die te maken hebben milieu en ontwikkeling in relatie tot internatonale handel. Ze richten zich vooral op NGO's, wel willende overheden en de wetenschappelijke wereld.
engelstalige site van het Zwitserse Pressebüro Savanne:
http://www.savane.ch/wto.en.html
economische globalisering, internationale verdragen, IMF en Wereldbank, lobbygroepen, links